In maart lagen een aantal belangrijke nota’s en rapportages ter goedkeuring voor aan de VV. Daarnaast werd een belangrijke stap gezet om de nieuwbouw van de Rioolzuiveringsinstallatie Haarlem Waarderpolder – de zuivering van de toekomst – mogelijk te maken. Hieronder een overzicht van onze inbreng.

 

Waterkwaliteit en Kaderrichtlijn Water

 

Rijnland moet een rapportage inleveren over de bereikte voortgang op de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in 2027. Dat ziet er best treurig uit, ook al is er in veel plassen, meren en watergangen wel enige verbetering waar te nemen. Veel van de doelen op het terrein van ecologisch en chemische waterkwaliteit zijn nog niet gehaald: het komt aan op de laatste periode. Daarbij komt dat het halen van de KRW doelen moeilijk is. Ecologie (o.a. waterplanten, vissen) laat zich in een korte periode niet dwingen: het kost tijd voordat natuurvriendelijke oevers resultaten opleveren. De chemische waterkwaliteit is mede afhankelijk van lozingen stroomopwaarts, van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, van emissies van onze eigen zuiveringen (zie ook onder HWP) en vele andere factoren. De fractie Waterdemocraten pleit met anderen voor goede monitoring en wil beter inzicht in de effectiviteit van de genomen maatregelen.

Tegelijkertijd moeten we niet langer wachten met de verwachtingen naar het Rijk te temperen: Rijnland heeft niet op alle oorzaken die hierboven worden genoemd invloed. Zonder een grootschalige aanpak vanuit de overheid, ziet het er niet naar uit dat met de maatregelen van Rijnland alleen, de doelen in 2027 gehaald zullen worden.

 

Waterbeheerprogramma 6 (WBP6)

 

Er was een klein taartje in de vergadering. Dat mag ook wel want het besluit het WBP 6 vast te stellen is de afronding van een lang en intensief traject. Inzet is om water meer sturend te laten zijn in de ruimtelijke ordening. Daarvoor is samenwerking met provincies, gemeenten, terreineigenaren en andere stakeholders nodig. Het gaat om de inrichting van ons woon-, werk- en leefgebied. Hoe kunnen we met een stijgende zeespiegel, met bodemdaling en met grillige en heftige neerslagpatronen nog veilig zijn? Hoe passen we ons aan de klimaatverandering aan en hoe creëren we meer ruimte voor water?

De fractie waterdemocraten complimenteert (met andere fracties) de organisatie en de portefeuillehouder, in dit geval de Dijkgraaf. Het komt nu aan op uitwerking en om invulling te geven aan de samenwerking. Wederkerigheid is daarbij prima, maar het ontbreken daarvan mag geen reden zijn voor Rijnland om de eigen verantwoordelijkheid niet te nemen. We missen ook aandacht voor veerkracht: de inzet moet niet alleen zijn het water op tijd weg te pompen of om dijken te verhogen, maar we moeten ook leren leven met overstromingsrisico’s (zie ook onder waterveiligheid).

De fractie Waterdemocraten steunt de motie van de CDA om meer stakeholders te betrekken bij de uitvoering van WBP6 maar verzette zich tegen de instelling van een commissie. Het gaat er juist om specifiek naar elk gebied te kijken. Water in de stad is iets heel anders dan water in de veenweidegebieden of in de bollenstreek. Dat is uiteindelijk ook het besluit van de VV en de toezegging van het College.

 

 

Haarlem Waarderpolder (HWP)

 

In het coalitieakkoord staat dat Rijnland in Haarlem een “waterzuivering van de toekomst” bouwt. Begin 2020 is het besluit genomen om de waterzuivering nieuw te bouwen. Die zou rondom 2025 of 2026 gereed zijn. Daarom was er haast. In de zomer van 2020 discussieerde de VV over aanbestedingscriteria en het college stelde deze later vast. Het liep allemaal anders door een mislukte aanbesteding en diverse vertragingen, onder andere omdat er onduidelijkheid was over de benodigde capaciteit.  Dat is jammer want de huidige waterzuivering Haarlem Waarderpolder voldoet niet aan de emissienormen: er worden te veel schadelijke stoffen geloosd in de Mooie Nel. Gelukkig is er nu wel enige voortgang. De nieuwe portefeuillehouder (Bas Knapp, VVD) heeft ook een nieuwe aanpak: de scope van het project afbakenen. Dat betekent dat we nu geen besluit nemen over alle aspecten maar de zuivering zo bouwen dat er later eenvoudig functies aan toegevoegd kunnen worden. Het ‘stopcontact’ voor de extra functies wordt wel alvast meegenomen – later kunnen er stekkers in.

 

De fractie Waterdemocraten steunt de nieuwe aanpak van de portefeuillehouder. Sommige dingen kunnen we later beslissen als we meer informatie hebben. Dus alle complimenten voor deze heldere ‘stekkertje – stopcontact’ aanpak. Maar het is dan wel de vraag: wat nu en wat later? Het is raar dat Rijnland bij oplevering alleen wil voldoen aan de huidige normen. Bij oplevering zou de zuivering moeten voldoen aan de normen die op dat moment gelden. Er worden nu nieuwe eisen voorbereid in Brussel. Daarop kan en moet Rijnland anticiperen, en er zijn altijd overgangstermijnen. Dus: waarom niet gewoon zeggen dat HWP bij oplevering voldoet aan de dan geldende normen? Dat is toch het minste wat je kan verwachten van een waterzuivering voor de toekomst. Helaas was hier geen meerderheid voor.

Voor de Waterdemocraten is het prima dat we nu nog niet beslissen op welke wijze we medicijnresten uit het water halen. Er is nog veel ontwikkeling in de technologie. Maar dat we dat gaan doen, moeten we nu wel besluiten. Helaas was ook hier geen meerderheid voor.

Voor verwerking van slib is het college niet van plan nieuwe technologie mee te nemen in de stekkertje-stopcontact benadering. Dat is jammer. Rijnland betaalt nu 12 miljoen euro per jaar aan de HVC om het slib dat overblijft na waterzuivering te verbranden. Nieuwe technologie halveert de verwerkingskosten én is veel duurzamer. Daarin wordt nu door andere waterschappen en het ministerie van EZK veel geïnvesteerd. Maar zeker is het nog niet. Daarom is de stekkertje-stopcontactbenadering bij uitstek ook geschikt voor slibverwerking. De fractie Waterdemocraten kreeg de handen daarvoor niet op elkaar. Ook weer begrijpelijk want we zitten diep in onze gemeenschappelijke regeling HVC (zie onder gemeenschappelijke regelingen).

De Waterdemocraten pleiten daarnaast voor het meenemen van de reductie van broeikasgassen in de aanbestedingscriteria. Daarover gaat weer een nieuwe discussie plaatsvinden, dus dat komt later aan de orde.

 

 

Nota Waterveiligheid:

 

Nog een belangrijke nota! Wat de Waterdemocraten betreft had de nota Waterveiligheid best geïntegreerd kunnen worden in WBP6, die immers ook een hoofdstuk waterveiligheid heeft.  Een korte uitwerking in een paar A4-tjes was voldoende geweest. Meer nota’s maken het niet overzichtelijker. Inhoudelijk had de fractie Waterdemocraten een opmerking over bomen. Bomen hoger dan 5 meter mogen niet op dijken staan, maar er staan er momenteel minstens een half miljoen. Onder voorwaarden mogen ze na inventarisatie blijven staan. Soms zijn er extra kosten nodig om veiligheid te borgen. In de korte passage over bomen staat twee keer dat Rijnland niet wil opdraaien voor de kosten voor behoud van bomen (blz 17 en 18). Dat is wel erg terughoudend, te meer omdat Rijnland zelf niet in een eerder stadium gehandhaafd heeft en er juridisch dus ook aansprakelijk voor kan zijn. De portefeuillehouder zegde toe dat hiermee wat soepeler omgegaan kan worden. Het woord ‘coulance’ viel hierbij.

Meer principieel is de opmerking over Hoofdstuk 5 dat gaat over het weerbaar maken van ons gebied tegen overstroming. Daar wordt de nota wel erg vaag. Onze manier van klimaatadaptatie is steeds hogere dijken bouwen, steeds meer water wegpompen. Dat werkt, maar het is de vraag of dat in de toekomst nog zal werken. Hier is een pro-actieve rol nodig van Rijnland: het gaat in sommige minder dicht bevolkte gebieden ook om verhogingen aanleggen, vluchtroutes bijhouden, of bijvoorbeeld huizen bouwen op palen, zodat het gebied weerbaar is tegen overstromingen. Dat kan deel uitmaken van de watertoets.

 

Gemeenschappelijke regelingen (GR’s)

 

Het is op zich prima dat Rijnland een aantal taken gezamenlijk met andere waterschappen uitvoert. Het innen van de belasting bijvoorbeeld of de bestrijding van muskusratten. Aan de orde zijn onder andere de GR Het Waterschapshuis dat waterschappen ondersteunt bij digitalisering, GR Slibverwerking via HVC en GR Aquon dat laboratoriumonderzoek doet. In de commissievergadering merkte de fractie Waterdemocraten op dat de regelingen gemeenschappelijk hebben dat ze (a) duurder worden, (b) vaak om digitalisering draaien en (c) een groeiambitie hebben. Groeien kan prima zijn, maar in de nota’s is niet duidelijk waarom. Is het echt een voordeel om te groeien wat betreft ondersteuning bij digitalisering? Wellicht moet efficiëntie en kostenbesparingen voorop staan, voordat er naar groei van GR’s moet worden gekeken. En kan het doel niet zijn dat waterschappen grotendeels op eigen benen staan? Is massa=kassa bij slibverwerking altijd een voordeel? Nieuwe technologieën gaan juist uit van meer decentrale verwerking: goedkoper en duurzamer. De Fractie Waterdemocraten steunde een motie om GR’s te bespreken op een moment dat er nog inbreng mogelijk is.

 

 

Energieneutraliteit naar aanleiding van het Rapport van de Rekenkamer

 

De rekenkamer van Rijnland heeft een onderzoek gedaan naar het beleid van Rijnland om energieneutraliteit te bereiken. Een positief verhaal. De VV heeft zeker een rol. Zo werd een voorstel van de portefeuillehouder om bomen te rooien en zonnepanelen op te stellen geblokkeerd. In plaats daarvan zijn alternatieve locaties gevonden waardoor het goedkoper kon en bomen gespaard werden. De AWP (Algemene Waterschapspartij) diende een amendement in om te bevorderen dat bij investeringen (nieuwbouw, renovatie, wagenpark enz) de energieaspecten meegewogen worden: kan er energie bespaard worden, is er ruimte voor opwekking van hernieuwbare energie? Dat amendement werd van harte gesteund door alle oppositiepartijen. Ronduit verbazingwekkend was dat de coalitiepartijen dat amendement van de Algemene Waterschapspartij niet steunden.

 

Gazprom

 

Ook Rijnland heeft een Gazpromcontract. Gas wordt binnen Rijnland alleen gebruikt voor verwarming van gebouwen, niet voor pompen, gemalen, waterzuiveringen enz. Het contract loopt eind van dit jaar af. Nu het contract beëindigen zou de oorlogskas van Poetin eerder meer spekken, dan minder. Een afkoopsom is waarschijnlijk nodig en het gas dat niet naar Nederland gaat kan elders weer duurder verkocht worden. Besloten is tot zuinig gebruik (de thermostaat!) en tot andere acties ter ondersteuning van Oekraïne, zoals ruimte voor vluchtelingen beschikbaar maken en acties van personeelsleden ondersteunen.

 

Al met al een diverse vergadering. Eind april staan de volgende commissievergaderingen gepland, en twee weken later de volgende VV!

 

 

Dorette Corbey, Pepijn Lewis